၁၈၊ ၁၂၊ ၂၀၀၇
ဗမာ ေဆြမ်ိဳးစပ္နည္း
ဗမာ ေဆြမ်ိဳးစပ္နည္းမ်ားမွာ အေနာက္တုိင္း ေဆြမ်ိဳးစပ္နည္းမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ အေတာ္ပင္ တိက်သည္ဟု ဆိုေသာ္ ရႏိုင္၏။ ဘိုလို “အန္ကယ္” (Uncle) ဆိုသည္မွာ မိခင္ (သို႔) ဖခင္၏ ညီ (သို႔) အစ္ကို (သို႔) ေမာင္ တစ္ဦးဦး ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ ဗမာလို ဆိုလွ်င္ “ဦးႀကီး” ဟု ေျပာလိုက္သည္ႏွင့္ မိခင္၏ “အစ္ကို” မွန္း သိ၏။ ထို႔အတူ “ဘေဒြး” ဟု ေျပာလွ်င္ ဖခင္၏ “ညီ” မွန္း သိ၏။ ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း ရွိသည္။
ယေန႔ အင္တာနက္ ေခတ္တြင္ လူငယ္မ်ား အေနာက္တုိင္း ယဥ္ေက်းမႈကို ေလ့လာ၊ လိုက္စား၊ ေျပာင္းလဲ က်င့္သံုးၾကရာ၌ မိရိုးဖလာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားထဲမွ မွန္ကန္တိက် အသံုး၀င္ေသာ ကိစၥမ်ားကို မပစ္ပယ္ၾကေစရန္ အလို႔ငွာ ဤပို႔စ္ကို တင္ပါသည္။
အေဖတူ အေမတူ သားသမီးမ်ား
မိမိသည္ အမ်ိဳးသမီး ျဖစ္ပါက ...မိမိထက္ အသက္ငယ္ေသာ ေယာက်္ားေလး ဆိုလွ်င္ ... ေမာင္
မိမိသည္ အမ်ိဳးသား ျဖစ္ပါက ...
မိမိထက္ အသက္ငယ္ေသာ ေယာက်္ားေလး ဆိုလွ်င္ ... ညီ
အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီး မဟူ ...
မိမိထက္ အသက္ႀကီးေသာ မိန္းကေလး ဆိုလွ်င္ ... အစ္မ
မိမိထက္ အသက္ႀကီးေသာ ေယာက်္ားေလး ဆိုလွ်င္ ... အစ္ကို
မိမိထက္ အသက္ငယ္ေသာ မိန္းကေလး ဆိုလွ်င္ ... ညီမ၊ ႏွမ
ဖခင္ဖက္မွ အမ်ိဳးအေဆြမ်ား
ဖခင္၏ အစ္မ ... ေဒြးႀကီးဖခင္၏ ညီမ ... ေဒြးေလး
ဖခင္၏ အစ္ကို ... ဘႀကီး
ဖခင္၏ ညီ ... ဘေဒြး
မိခင္ဖက္မွ အမ်ိဳးအေဆြမ်ား
မိခင္၏ အစ္မ ... ေဒၚႀကီးမိခင္၏ ညီမ ... ေဒၚေလး
မိခင္၏ အစ္ကို ... ဦးႀကီး
မိခင္၏ ေမာင္ ... ဦးေလး
ဘိုး - ဘြားမ်ား
ဖခင္၊ မိခင္ တို႔၏ အေဖအေမ ... အဘိုး(က်ား)၊ အဘြား (မ)အဘိုး၊ အဘြား တို႔၏ အေဖအေမ ... ေဘး (က်ား၊မ ခြဲပံုမရ)
ေဘး တို႔၏ အေဖအေမ ... ဘီ (က်ား၊မ ခြဲပံုမရ)
ဘီ တို႔၏ အေဖအေမ ... ဘင္ (က်ား၊မ ခြဲပံုမရ)
ေျမး - ျမစ္မ်ား
မိမိ၏ သားသမီးက ေမြးေသာ ကေလးမ်ား ... ေျမး(က်ား)၊ ေျမးမ(မ)မိမိ၏ ေျမးမ်ားက ေမြးေသာ ကေလးမ်ား ... ျမစ္ (က်ား၊ မ ခြဲပံုမရ)
မိမိ၏ ျမစ္မ်ားက ေမြးေသာ ကေလးမ်ား ... တီ (ဟုတ္ေကာ ဟုတ္ရဲ႕လား မသိပါဘူးဗ်ာ)
မိမိ၏ တီမ်ားက ေမြးေသာ ကေလးမ်ား ... တြတ္ (ဟုတ္ေကာ ဟုတ္ရဲ႕လား မသိပါဘူးဗ်ာ)
တူ - တူမမ်ား
မိမိ၏ ညီအစ္ကို ေမာင္ႏွစ္မ မ်ားကေမြးေသာ ကေလးမ်ား ... တူ(က်ား)၊ တူမ(မ)၀မ္းကြဲမ်ား
ဖိုး-ဖြား ခ်င္း တူသူမ်ား ... တစ္၀မ္းကြဲေဘး ခ်င္း တူသူမ်ား ... ႏွစ္၀မ္းကြဲ
ဘီ ခ်င္း တူသူမ်ား ... သံုး၀မ္းကြဲ
အေဖႏွင့္ အေမ တစ္ဦးသာတူေသာ သားသမီးမ်ား
အေဖတူ၊ အေမကြဲ ... အကို၊ ေမာင္၊ ႏွမ၊ ညီ၊ ညီမအေမတူ၊ အေဖကြဲ ... အကို၊ ေမာင္၊ ႏွမ၊ ညီ၊ ညီမ
(မွတ္ခ်က္။ ။ ဘိုလို ဆိုလွ်င္ ... half cousin ဟု တစ္မ်ိဳးတည္းသာ သံုးသည္။)
အိမ္ေထာင္အသစ္ ထူေထာင္ျခင္း
မိမိသည္ အမ်ိဳးသမီး ျဖစ္ၿပီး ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳပါက ...ထိုအမ်ိဳးသား၏ မူလ အိမ္ေထာင္မွ ကေလးမ်ားမွာ ... လင္ပါ သား၊ သမီး
မိမိသည္ အမ်ိဳးသား ျဖစ္ၿပီး ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳပါက ...
ထိုအမ်ိဳးသမီး၏ မူလ အိမ္ေထာင္မွ ကေလးမ်ားမွာ ... မယားပါ သား၊ သမီး
မိမိ၏ မိခင္မွ ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳပါက ...
ထိုအမ်ိဳးသားမွာ ... ပေထြး
မိမိ၏ ဖခင္မွ ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳပါက ...
ထိုအမ်ိဳးသမီးမွာ ... မိေထြး
မိမိ အိမ္ေထာင္ဖက္၏ အမ်ိဳးအေဆြမ်ား
အိမ္ေထာင္ဖက္၏ အေဖအေမ ... ေယာကၡမမိမိသည္ အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ပါက ...
ခင္ပြန္း၏ အစ္မ၊ ႏွမ ... ေယာင္းမ
ခင္ပြန္း၏ အစ္ကို ... ခဲအို
ခင္ပြန္း၏ ညီ ... မတ္
မိမိသည္ အမ်ိဳးသား ျဖစ္ပါက ...
ဇနီး၏ အစ္မ ... မရီး
ဇနီး၏ ႏွမ ... ခယ္မ
ဇနီး၏ အစ္ကို၊ ေမာင္ ... ေယာက္ဖ
၀န္ခံခ်က္။
စာေရးသူ ငယ္စဥ္က ဖတ္ဖူးေသာ “ဗမာေဆြမ်ိဳးစပ္နည္း” (စာေရးသူအမည္ေမ့၊ စာေပဗိမာန္က ထုတ္သည္ထင္) စာအုပ္ထဲမွ အေၾကာင္းအရာမ်ား ကို မွတ္မိသေရြ႔ ေရးသားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ စာရႈသူ မိတ္ေဆြအမ်ား လိုအပ္ခ်က္မ်ား ေတြ႔ရွိပါက ျဖည့္စြက္ေပးၾကပါရန္ ပန္ၾကားလိုက္ပါသည္။
7 comments:
ေက်းဇူးပါ..ရန္ကုန္ကလူေတြ အဲလိုေခၚၾကဘူးဆိုေတာ့
သိပ္မသိဘူး
what an amazing contribution! for the english, anyone outside your immediate family is a cousin. that's all; you don't have a clue where exactly on the family tree that person is! i am thankful to our system for its complex but accurate ranking method. well worth maintaining! all burmese youngsters as well as some old-but-not-so-informed folks should learn it well.
သမုဒယ ..
ဟုတ္မယ္ဗ်။ ရန္ကုန္သူ၊ ရန္ကုန္သားေတြ အဲဒီလို သိပ္မေခၚၾကဘူး။ ဗမာစကားလည္း တခါတရံ စကားလံုးၾကြယ္တာေလးေတြ ရွိတယ္ဆိုတာ သိလာရင္ လူငယ္ေတြ ဗမာစာကို ပိုၿပီး အသံုးခ်ၾကမလားလို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိတာပါ။
anonymous,
thanks for your comment. i am not the original contributor of this post. i just recalled what i read long time ago plus what i learned from my family. anyway, i am really glad that you found it useful and hope you would share this with others.
ရန္ကုန္က ေရွးရိုးက်တဲ့သူေတြ ဒီလိုေခၚျကပါတယ္။ ေဒြးျကီးေဒြးေလးမေခၚဘဲ ျကီးေတာ္ ေဒၚျကီး စသျဖင့္ ေခၚျကပါတယ္ ။ အေဖက ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳလို ့ ့ေမြးလာသူေမာင္နမကို အေဖတူ အေမကဲြ၊ အေမက ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳလို ့ေမြးလာသူေမာင္နမကို အေမတူ အေဖကဲြလို ့ေခၚျကပါေသးတယ္
တခုထူးဆန္းေနသလိုဘဲ ေဂ်တုိ ့ေခတ္က ကိုရဲမြန္ေရးတဲ့ ေဆြမိ်ဳးအေခၚအေ၀ၚကို ျမန္မာျပည္ တျပည္လံုးက သာမဟုတ္ဘဲ ရန္ကုန္သူ ရန္ကုန္သား ေတြကလည္း ေခၚေ၀ၚ သံုးဆြဲ ျကပါတယ္။ တခုေတာ့ရိွတယ္ ေဒြးျကီး၊ ေဒြးေလး အစား ျကီးေတာ္၊ ေဒၚေလး။ ဦးျကီးအစား ဘျကီး သံုးပါတယ္။ ခုေခတ္ ရန္ကုန္က ကေလးေတြက ဒါေတြမသိဘူးလား၊ ရန္ကုန္မွာ ဒီလိုမေခၚဘူးလို ့ဆုိတာ လြန္စြာမွ အံ့ျသသြားမိပါတယ္။ မိဘေတြက အဂၤလိပ္လို ဘဲ ေခၚခုိင္း ေနျကလို ့လား။ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ ေရွးရုိးစဥ္လာကို သင္ေပးတဲ့ (ျမန္မာစာ)ဆရာမ မရိွတာလား၊ စဥ္းစားလို ့မရဘူး။ အခုလို မသိျကတာ ျမန္မာျပည္ေနာင္ေရး ရင္ေလး မိပါတယ္
ပံု
ရန္ကုန္ျမိဳ ့သားစစ္စစ္ (အညာလံုး၀မေရာက္ဘူးပါ)
ကၽြန္ေတာ္တို႕ ေရႊဘိုမွာေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သံုးတယ္ဗ် ...
ကၽြန္ေတာ့္ ညီမရဲ႕ သမီး (ကၽြန္ေတာ့္ တူမ) က ကၽြန္ေတာ့္ ကို ဦးႀကီးလို႕ ေခၚတာ ရန္ကုန္က လူေတြက မသိၾကဘူးဗ် ... အထူး အဆန္းျဖစ္ေနတယ္
ဟုတ္ပါတယ္ျဆာစိုးထက္ ရန္ကုန္က ဘျကီးလို ့ေခၚပါတယ္ ဦးျကီးဆုိတာ ဖတ္စာအုပ္မွာ ကာတြန္းေတြ မွာပါေတာ့ ေတာရြာက အေခၚအေ၀ၚလို ့ထင္ျကပါတယ္။ ဘျကီး။ ျကီးေတာ္ သံုးပါတယ္၊ ျဆာတုိ ့အသက္ပိုင္းျခား ေလာက္မွာ ရန္ကုန္ကလူေတြ က အဂၤလိပ္လို ေခၚျကတာလား ေက်ာင္းက ျမန္မာစာဆရာေတြ က မသင္ျကားမပို ့ခ်လို ့လားမေျပာတတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို ့ေခတ္ကေတာ့ အေခၚအေ၀ၚအကုန္သိျကပါတယ္။ ေနွာင္းေခတ္လူသားလို ့ေတာင္ သတ္မွတ္ရမလို ျဖစ္ေနပါျပီ
Post a Comment