၁-၄-၂၀၀၉
ျပည္သူ႔က်န္းမာ အတိုင္းအတာမ်ား (မိတ္ဆက္)
ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာ “အတိုင္းအတာ” ဟာအေျခခံက်ေပမယ့္ မၾကာခဏ လ်စ္လ်ဴရႈခံရတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာေတာ့ “ငါတို႔က ေစတနာနဲ႔ လုပ္ေပးေနတာပဲ၊ ၿပီးေရာေပါ့” ဆိုၿပီး တစ္လြဲ ဆံပင္ေကာင္း တတ္သလို။ တစ္ခါတစ္ရံမွာေတာ့ “တို႔ေနရာ ေဒသ အေျခအေနနဲ႔ ဒီေလာက္ပဲ ရမွာပဲ အရမ္းတိက်ခ်င္ေနလို႔ ဘယ္ရမလဲ” ဆိုၿပီး လက္ေလ်ာ့စကား ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီ့အျပင္ “မင္းတို႔ ႏိုင္ငံျခားက သင္လာတာေတြနဲ႔ ဒီႏိုင္ငံမွာ မကိုက္ဖူး” ဆိုတဲ့ လြယ္အိတ္ေတြလည္း ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ဒါတင္မက လုပ္ငန္းတိုးတက္မႈကို လာေရာက္ စစ္ေဆးတဲ့ အဖြဲ႔ေတြကိုလည္း “လာၿပီး ရစ္ေနသူေတြ” လို႔ ျမင္တတ္ၾကေသးတယ္။
ဒီလို ပုဂၢိဳလ္ေတြအတြက္ ေလာ့ဒ္ကယ္ဗင္ ေခၚ ၀ီလီလွ်ံေသာ္မဆင္ ေျပာခဲ့တာေလးနဲ႔ စရေအာင္ …
(စကားခ်ပ္။ ။ ေလာ့ဒ္ကယ္လ္ဗင္ ဆိုတာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ရူပေဗဒ သင္ရတုန္းက အပူခ်ိန္တိုင္း ယူနစ္ေတြျဖစ္တဲ့ စင္တီဂရိတ္၊ ဖာရင္ဟိုက္ ေတြနဲ႔ အတူ သင္ခဲ့ရတဲ့ ဒီဂရီကယ္လ္ဗင္ ကိုတီထြင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။)
ဒီလို ပုဂၢိဳလ္ေတြအတြက္ ေလာ့ဒ္ကယ္ဗင္ ေခၚ ၀ီလီလွ်ံေသာ္မဆင္ ေျပာခဲ့တာေလးနဲ႔ စရေအာင္ …
"If you can not measure it, you can not improve it."
William Thomson (Lord Kelvin)
1824 – 1907
(စကားခ်ပ္။ ။ ေလာ့ဒ္ကယ္လ္ဗင္ ဆိုတာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ရူပေဗဒ သင္ရတုန္းက အပူခ်ိန္တိုင္း ယူနစ္ေတြျဖစ္တဲ့ စင္တီဂရိတ္၊ ဖာရင္ဟိုက္ ေတြနဲ႔ အတူ သင္ခဲ့ရတဲ့ ဒီဂရီကယ္လ္ဗင္ ကိုတီထြင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။)
သူဆိုလိုတာက “တိုင္းတာလို႔ မရဖူးဆိုရင္ တိုးတက္ေအာင္လည္း လုပ္လို႔ မရပါဘူး” တဲ့။ တိုတိုနဲ႔ အင္မတန္ ထိမိတဲ့ စကားေလးပါ။ ရူပေဗဒ ဘာသာရပ္မွာ အလ်ား၊ အခ်ိန္၊ အပူခ်ိန္၊ အေလးခ်ိန္ေတြကို တိတိက်က် တိုင္းတာလို႔ ရေနတာကိုး လို႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေျပာပါေလ။ က်န္းမာေရး ကိစၥေတြမွာ တိုင္းတာရ ခက္တာေတြကလည္း အမ်ားႀကီး ရွိေနတာကိုး။ ဥပမာ အေနနဲ႔ ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ စိတ္ညစ္တာကို ဘယ္လိုတိုင္းၾကမလဲ။ ငါးမူးဖိုး စိတ္ညစ္တယ္၊ တစ္က်ပ္ဖိုး စိတ္ညစ္တယ္ လို႔ ေျပာမလား၊ ေသေလာက္ေအာင္ စိတ္ညစ္တယ္လို႔ ေျပာမလား။ စာေမးပြဲ တစ္ခုတည္းကို အတူတူက်ၾကတဲ့ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ကေတာ့ ဘာမီတြန္ေသာက္သတ္ေသတယ္၊ တစ္ေယာက္ကေတာ့ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ အထိုင္မပ်က္ဘူး ဆိုရင္ ဘယ္လို ေျပာမလဲ။ ဒီလိုဆိုလိုက္လို႔ စိတ္ညစ္တာကို တိုင္းလို႔ မရဘူးလို႔ေတာ့ မထင္ေစခ်င္။ Psychometrics လို႔ေခၚတဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေျခအေနေတြကို တိုင္းတာတဲ့ နည္းလမ္းေတြ သံုးရင္ စိတ္ညစ္တဲ့ ပမာဏကို သိႏိုင္ပါမယ္။
နီးစပ္တဲ့ ဥပမာေလး တစ္ခုနဲ႔ ေျပာခ်င္တယ္။ ခုခံအားက်ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး စီမံခ်က္ တစ္ခုကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တယ္။ ေငြေတြ သိန္းသန္း ခ်ီၿပီး သံုးတယ္။ အခ်ိန္လည္း ၃-၄ ႏွစ္ေလာက္ ၾကာသြားၿပီ။ ဘာအက်ိဳးရွိသလဲလို႔ေမးလိုက္ေတာ့ … လက္ကမ္းစာေစာင္ ဘယ္ႏွစ္ေစာင္ ေ၀ပါတယ္၊ ပညာေပး အစီအစဥ္ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္လုပ္ပါတယ္၊ တက္ေရာက္သူ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ရွိပါတယ္ ဆိုတဲ့ အေပၚယံ ကိန္းဂဏန္းေတြေလာက္ပဲ ေျပာႏိုင္ၿပီး ျပည္သူလူထု က်န္းမာေရး အတြက္ ဘယ္ေလာက္ ထိေရာက္သလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ မျပႏိုင္ဘူး ဆိုရင္ျဖင့္ စိုင္းထီးဆိုင္ သီခ်င္းထဲက စာသားကို ျပန္ေျပာခ်င္တယ္ .. “ .. ဘယ္ေလာက္ပင္ ေခြ်းထြက္ပါေစ အေရြ႔ မရွိရင္ အလုပ္ မျဖစ္ဘူး ..”
ဟုတ္ပါတယ္။ ေသေလာက္ေအာင္ တြန္းေနေပမယ့္ ကိုယ္တြန္းေနတဲ့ အရာက တုတ္တုတ္မွ မလႈပ္ဖူးဆိုရင္ေတာ့ ေခြ်းၿပိဳက္ၿပိဳက္က်ရံုမက ႏွလံုးေလဟတ္ၿပီး မတ္တပ္က လဲသြားေတာင္ “အလုပ္” မျဖစ္ပါဘူး။ ဒါကိုမွ ကြ်န္ေတာ္၊ ကြ်န္မတို႔က တစ္ေန႔ကို ဘယ္ႏွစ္နာရီ တြန္းပါတယ္၊ ေခြ်း ဘယ္ႏွစ္ဂါလံထြက္ပါတယ္၊ ေခြ်းအစားထိုးဖို႔ ဘီယာ ဘယ္ႏွစ္ကပ္ ေသာက္ရပါတယ္၊ ၀န္ထမ္း ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ကို ေဆးရံုပို႔လိုက္ရပါတယ္ ဆိုတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြ ေလ်ာက္ေျပာေနမယ္ဆိုရင္ လူရယ္စရာျဖစ္ပါမယ္။ ဒီသာဓက ဟာ စာရႈသူအျမင္မွာ သိသာေပမယ့္ ျပည္သူ႔က်န္းမာ စီမံခ်က္ေတြမွာေတာ့ အခုေလာက္ မသိသာလွပါဘူး။ တကယ့္ကို ထဲထဲ၀င္၀င္ မ်က္စိရွင္ရွင္နဲ႔ ေလ့လာမွ သိႏိုင္ပါမယ္။
ျပည္သူ႔က်န္းမာ လုပ္ငန္းေတြ စီမံခ်က္ေတြဟာ ျပည္သူေတြရဲ႔ က်န္းမာေရး အေျခအေန တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေစဖို႔ ရည္ရြယ္ၾကတာပါ။ အင္မတန္ မြန္ျမတ္ပါတယ္။ ဒီမြန္ျမတ္တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္အတိုင္း ျပည့္မွီသလား မျပည့္မွီဘူးလား ဆိုတာကို စီမံခ်က္ေတြမွာ ပါ၀င္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနသူေတြ အေနနဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ တိုင္းတာဖို႔ လိုပါတယ္။ ကိုယ္ဘာကို ရခ်င္လို႔ လုပ္ေနသလဲ ဆိုတာကို သိကို သိရပါမယ္။
ဒီေနရာမွာ ႀကံဳလို႔ ကိုယ္ေတြ႔ အျဖစ္ေလး ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ နာဂစ္ျဖစ္အၿပီး ရြာတစ္ရြာကို ေရာက္သြားေတာ့ ေဆးလာကုတဲ့ အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔နဲ႔ ဆံုပါတယ္။ ပါ၀င္တဲ့ ဆရာ၀န္ေလးေတြကို စကားစျမည္ ေျပာရင္း ဒီလို ရြာစဥ္လိုက္ၿပီး ေဆးကုတာ ဘယ္အခ်ိန္ေလာက္အထိ လုပ္မွာလဲလို႔ စာေရးသူက ေမးလိုက္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေလး ျပန္ေျဖတာက “ဒါကေတာ့ စီမံခ်က္ မန္ေနဂ်ာ သြားခိုင္းေနသေရြ႕ သြားေနမွာပါ” တဲ့။ အဲဒီဆရာ၀န္ေလး အေနနဲ႔ ကိုယ္လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္က ဘာအတြက္ လုပ္ေနတာလဲ ဘယ္အခ်ိန္အထိ လိုအပ္သလဲ ဆိုတာကို သိပံုမေပၚပါဘူး။ အလွဴရွင္ရွိလို႔၊ အလွဴေငြေတြ ရေနလို႔ လိုက္ၿပီး ေဆးကုေနတာလို႔ ယူဆတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ စိတ္မေကာင္းစရာပါပဲ။
ျပန္ၿပီး အႏွစ္ခ်ဳပ္ရရင္ ေအာင္ျမင္တဲ့ စီမံခ်က္တစ္ခုျဖစ္ဖို႔ အတိုင္းအတာဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။ အနည္းဆံုးေအာက္ထစ္ အေနနဲ႔ တိုင္းတာဖို႔ လိုတာက စီမံခ်က္ မစမီ အေျခအေနနဲ႔ စီမံခ်က္ ၿပီးဆံုးၿပီး အေျခအေန ႏွစ္ရပ္ပါ။ ဒါမွလည္း မိမိရဲ႔ စီမံခ်က္ေဒသမွာ နဂိုရွိရင္းစြဲ အေျခအေနကေန တိုးတက္လာသလား၊ ဆုတ္ယုတ္သြားသလား ဆိုတာကို ႏႈိင္းယွဥ္ၿပီး သိႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ တိုးတက္လာတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဒီလို တိုးတက္မႈဟာ ကိုယ့္စီမံခ်က္ လုပ္ငန္းေတြေၾကာင့္ တိုးတက္တာလား၊ သူ႔အလိုအေလ်ာက္ တိုးတက္ေနတာလား ဆိုတာကို ဆက္ၿပီး ဆန္းစစ္ရပါမယ္။
ျပည္သူ႔က်န္းမာ စီမံခ်က္ေတြကို တိုင္းတာရာမွာ အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ အေျခခံ ကိန္းဂဏန္းေတြအေၾကာင္း ဆက္လက္ ေဖာ္ျပပါဦးမယ္။
နီးစပ္တဲ့ ဥပမာေလး တစ္ခုနဲ႔ ေျပာခ်င္တယ္။ ခုခံအားက်ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး စီမံခ်က္ တစ္ခုကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တယ္။ ေငြေတြ သိန္းသန္း ခ်ီၿပီး သံုးတယ္။ အခ်ိန္လည္း ၃-၄ ႏွစ္ေလာက္ ၾကာသြားၿပီ။ ဘာအက်ိဳးရွိသလဲလို႔ေမးလိုက္ေတာ့ … လက္ကမ္းစာေစာင္ ဘယ္ႏွစ္ေစာင္ ေ၀ပါတယ္၊ ပညာေပး အစီအစဥ္ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္လုပ္ပါတယ္၊ တက္ေရာက္သူ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ရွိပါတယ္ ဆိုတဲ့ အေပၚယံ ကိန္းဂဏန္းေတြေလာက္ပဲ ေျပာႏိုင္ၿပီး ျပည္သူလူထု က်န္းမာေရး အတြက္ ဘယ္ေလာက္ ထိေရာက္သလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ မျပႏိုင္ဘူး ဆိုရင္ျဖင့္ စိုင္းထီးဆိုင္ သီခ်င္းထဲက စာသားကို ျပန္ေျပာခ်င္တယ္ .. “ .. ဘယ္ေလာက္ပင္ ေခြ်းထြက္ပါေစ အေရြ႔ မရွိရင္ အလုပ္ မျဖစ္ဘူး ..”
ဟုတ္ပါတယ္။ ေသေလာက္ေအာင္ တြန္းေနေပမယ့္ ကိုယ္တြန္းေနတဲ့ အရာက တုတ္တုတ္မွ မလႈပ္ဖူးဆိုရင္ေတာ့ ေခြ်းၿပိဳက္ၿပိဳက္က်ရံုမက ႏွလံုးေလဟတ္ၿပီး မတ္တပ္က လဲသြားေတာင္ “အလုပ္” မျဖစ္ပါဘူး။ ဒါကိုမွ ကြ်န္ေတာ္၊ ကြ်န္မတို႔က တစ္ေန႔ကို ဘယ္ႏွစ္နာရီ တြန္းပါတယ္၊ ေခြ်း ဘယ္ႏွစ္ဂါလံထြက္ပါတယ္၊ ေခြ်းအစားထိုးဖို႔ ဘီယာ ဘယ္ႏွစ္ကပ္ ေသာက္ရပါတယ္၊ ၀န္ထမ္း ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ကို ေဆးရံုပို႔လိုက္ရပါတယ္ ဆိုတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြ ေလ်ာက္ေျပာေနမယ္ဆိုရင္ လူရယ္စရာျဖစ္ပါမယ္။ ဒီသာဓက ဟာ စာရႈသူအျမင္မွာ သိသာေပမယ့္ ျပည္သူ႔က်န္းမာ စီမံခ်က္ေတြမွာေတာ့ အခုေလာက္ မသိသာလွပါဘူး။ တကယ့္ကို ထဲထဲ၀င္၀င္ မ်က္စိရွင္ရွင္နဲ႔ ေလ့လာမွ သိႏိုင္ပါမယ္။
ျပည္သူ႔က်န္းမာ လုပ္ငန္းေတြ စီမံခ်က္ေတြဟာ ျပည္သူေတြရဲ႔ က်န္းမာေရး အေျခအေန တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေစဖို႔ ရည္ရြယ္ၾကတာပါ။ အင္မတန္ မြန္ျမတ္ပါတယ္။ ဒီမြန္ျမတ္တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္အတိုင္း ျပည့္မွီသလား မျပည့္မွီဘူးလား ဆိုတာကို စီမံခ်က္ေတြမွာ ပါ၀င္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနသူေတြ အေနနဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ တိုင္းတာဖို႔ လိုပါတယ္။ ကိုယ္ဘာကို ရခ်င္လို႔ လုပ္ေနသလဲ ဆိုတာကို သိကို သိရပါမယ္။
ဒီေနရာမွာ ႀကံဳလို႔ ကိုယ္ေတြ႔ အျဖစ္ေလး ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ နာဂစ္ျဖစ္အၿပီး ရြာတစ္ရြာကို ေရာက္သြားေတာ့ ေဆးလာကုတဲ့ အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔နဲ႔ ဆံုပါတယ္။ ပါ၀င္တဲ့ ဆရာ၀န္ေလးေတြကို စကားစျမည္ ေျပာရင္း ဒီလို ရြာစဥ္လိုက္ၿပီး ေဆးကုတာ ဘယ္အခ်ိန္ေလာက္အထိ လုပ္မွာလဲလို႔ စာေရးသူက ေမးလိုက္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေလး ျပန္ေျဖတာက “ဒါကေတာ့ စီမံခ်က္ မန္ေနဂ်ာ သြားခိုင္းေနသေရြ႕ သြားေနမွာပါ” တဲ့။ အဲဒီဆရာ၀န္ေလး အေနနဲ႔ ကိုယ္လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္က ဘာအတြက္ လုပ္ေနတာလဲ ဘယ္အခ်ိန္အထိ လိုအပ္သလဲ ဆိုတာကို သိပံုမေပၚပါဘူး။ အလွဴရွင္ရွိလို႔၊ အလွဴေငြေတြ ရေနလို႔ လိုက္ၿပီး ေဆးကုေနတာလို႔ ယူဆတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ စိတ္မေကာင္းစရာပါပဲ။
ျပန္ၿပီး အႏွစ္ခ်ဳပ္ရရင္ ေအာင္ျမင္တဲ့ စီမံခ်က္တစ္ခုျဖစ္ဖို႔ အတိုင္းအတာဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။ အနည္းဆံုးေအာက္ထစ္ အေနနဲ႔ တိုင္းတာဖို႔ လိုတာက စီမံခ်က္ မစမီ အေျခအေနနဲ႔ စီမံခ်က္ ၿပီးဆံုးၿပီး အေျခအေန ႏွစ္ရပ္ပါ။ ဒါမွလည္း မိမိရဲ႔ စီမံခ်က္ေဒသမွာ နဂိုရွိရင္းစြဲ အေျခအေနကေန တိုးတက္လာသလား၊ ဆုတ္ယုတ္သြားသလား ဆိုတာကို ႏႈိင္းယွဥ္ၿပီး သိႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ တိုးတက္လာတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဒီလို တိုးတက္မႈဟာ ကိုယ့္စီမံခ်က္ လုပ္ငန္းေတြေၾကာင့္ တိုးတက္တာလား၊ သူ႔အလိုအေလ်ာက္ တိုးတက္ေနတာလား ဆိုတာကို ဆက္ၿပီး ဆန္းစစ္ရပါမယ္။
ျပည္သူ႔က်န္းမာ စီမံခ်က္ေတြကို တိုင္းတာရာမွာ အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ အေျခခံ ကိန္းဂဏန္းေတြအေၾကာင္း ဆက္လက္ ေဖာ္ျပပါဦးမယ္။
အာေရာဂ်ံပရမံလာဘံ
တကၠသိုလ္လွမြန္
တကၠသိုလ္လွမြန္
2 comments:
ဟီဟိ.. ပ်င္းလို႕ ဘယ္သူမွ မွတ္ခ်က္လည္း လာမေရးၾကဘူး..
Post a Comment